Του Γιώργου Μεριζιώτη
(σημ. Αυτό το κείμενο αποτελεί το «Μέρος Τέταρτο» του συνολικότερου κειμένου Περί πανδημίας. Όλα τα μέρη σε μορφή pdf εδώ: )
Μια μικρή ιστοριογραφική αφήγηση της στρατηγικής των εξισωτικών κινημάτων
1. Το παλιό και το νέο
Όλες οι παλιές αντισυστημικές στρατηγικές και τακτικές ανατροπής του εδραιωμένου συστήματος, ρεφορμιστικές (μεταρρυθμιστικές) ή επαναστατικές – βολονταριστικές έχουν δοκιμαστεί και σήμερα έχουν ξεπεραστεί. Εν τω μεταξύ οι νέες ανατρεπτικές στρατηγικές περιμένουν αυτούς/ες που θα τις δημιουργήσουν και θα τις πραγματώσουν.
Όμως υπάρχει η εξής αντινομία σε σχέση με το παλιό και το νέο, [α] το νέο για να συγκριθεί ως τέτοιο, ή να συγκρουστεί με το παλιό χρειάζεται να πάει στις πηγές να αντλήσει περιεχόμενο αν δεν θέλει να είναι κοινότυπα κενό. Σε έναν ρευστό – μεταβατικό κοινωνικό χρόνο το παλιό υπάρχει και δεν υπάρχει, το νέο δεν υφίσταται χωρίς να συγκριθεί και να συγκρουστεί με το παλιό, για να γίνω κατανοητός θα χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμά από την ζώσα πραγματικότητα : Παλιότερα σε μια συνέλευση αναρχικής ομάδας που συμμετείχα, μια νεαρή συντρόφισσα μου λέει: «αμάν ρε σύντροφε ας μιλήσουμε για κάτι νεότερο» την κοίταξα με έκπληξη γιατί ενώ μιλούσα για νέα ζητήματα μάλλον αυτή δεν κατάλαβε και της απάντησα με συντροφική αγάπη, χαριτολογώντας : «συντρόφισσα μετά το Big Bang, Μπιγκ Μπανγκ (Μεγάλη Έκρηξη) ουδέν νεότερο γιατί άρχισε να μετράει ο χρόνος και όλοι, όλα είναι πεπερασμένα».
Η περατότητα του παλιού αρχίζει να υφίσταται από την στιγμή που το νέο δεν ετεροκαθορίζεται από το αυτό, από την στιγμή που το νέο αυτονομείται και μεταμορφώνει τα παλιά υλικά σε κάτι νέο. Τις στιγμές αυτής της μεταμόρφωσης (και μετάπλασης) το παλιό ανθίσταται με όλες του τις δυνάμεις. Αν το νέο δεν έχει την δύναμη να αντέξει προβάλλοντας ως ασπίδα – άμυνα επίθεσης τα χαρακτηριστικά του, τσαλαβουτώντας αναγκαστικά μέσα στο παλιό θα αλλοιωθεί και στο τέλος θα είναι τύποις νέο.
2. Ένα από τα χαρακτηριστικά του καπιταλισμού είναι να μεταφέρει για επίλυση τα περισσότερα ζητήματα – προβλήματα που δημιουργεί η δράση του στο μέλλον, στις επόμενες γενιές, γιατί ο καπιταλισμός είναι ένα διαρκές παρόν, ένα διαρκές παρόν μέσα από το παλιό – κλασικό, αλλά ισχύον ακόμα, δόγμα του ότι: «ο χρόνος είναι χρήμα». Ο χρόνος σαν χρήμα είναι για τον καπιταλισμό η «ενδοχώρα» του που του επιτρέπει να ελίσσεται στο παρόν γιατί το παρόν είναι το πεδίο, το μέτωπο του πολέμου και το μέλλον είναι το βάθος πεδίου η «ενδοχώρα» του, έτσι ο καπιταλισμός κερδίζει και πουλάει χρόνο και βεβαίως χρήμα, πολύ χρήμα και κυριαρχία.
Οι στρατηγοί αλλά και όσοι ασχολούνται με την στρατηγική ξέρουν ότι χωρίς βάθος πεδίου, χωρίς ενδοχώρα, με λίγα λόγια χωρίς μετόπισθεν δεν μπορεί να υπάρξουν οι αναγκαίοι ελιγμοί στο μέτωπο για την νικηφόρα έκβαση του πολέμου. Με αυτό δεν ισχυρίζομαι ότι ο καπιταλισμός δεν μεριμνά για το μέλλον και τη διαιώνιση του, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση. Εδώ να κάνω μια διευκρίνηση, σε αυτό το κείμενο, σε πολλά σημεία του, όταν μιλάω για τον καπιταλισμό μιλάω και για το κράτος, γιατί το κράτος είναι και καπιταλιστής (ο συλλογικός καπιταλιστής) και παραμένει ακόμα και στην καρδιά του καπιταλισμού ΗΠΑ, Ε.Ε κλπ ο μεγαλύτερος εργοδότης (αφεντικό), είτε άμεσα με τους δημόσιους υπάλληλους όλων των κλάδων και τις μισθοφορικές του δυνάμεις ασφαλείας, είτε έμμεσα αναθέτοντας εργολαβίες και υπεργολαβίες σε ιδιώτες και εταιρίες. Για να μην παρεξηγηθώ εδώ δεν εννοώ ότι πρέπει να αντικαταστήσουμε το καπιταλιστικό κράτος με ένα άλλο σοσιαλιστικό, εργατικό, οικολογικό (που είναι και της μόδας) κλπ.
3. Αλλά και τα επαναστατικά κινήματα όταν έβλεπαν ότι στο παρόν είναι αδύνατη η ανατροπή του υπάρχοντος συστήματος και η δημιουργία της νέας κοινωνίας μετέθεταν την δημιουργία αυτής της νέας κοινωνίας στο μέλλον ή στο επέκεινα. Σε επαναστατικές ή εξεργετικές συνθήκες αυτή η χρονική μεταφορά της νέας κοινωνίας στο μέλλον είχε ολέθριες συνέπειες για τα εξισωτικά κινήματα. Γιατί το παράδειγμα της «ενδοχώρας» που προείπα, ως πεδίο για τακτικούς ελιγμούς, δεν υφίσταται σε επαναστατικές συνθήκες. Η επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας εκτός του ότι πρέπει να έχει σημασίες διαρκείας, να είναι διαρκής (από εδώ και στο εξής) είναι και στιγμές στο τώρα (εδώ και τώρα) και χωρίς στάδια, γιατί ένα παλιό ρητό μας λέει: όταν κάνεις μισή επανάσταση σκάβεις τον τάφο της.
Τα μαρξιστικά κινήματα που σχεδόν μονοπώλησαν τους αγώνες τον 20ο αιώνα ακολούθησαν πιστά το θεωρητικό αξίωμα των Μαρξ – Ένγκελς και αργότερα του Λένιν την γνώστη στρατηγική μετάβασης μέσα από την θεωρία των σταδίων, ότι το τελευταίο στάδιο του κομμουνισμού είναι η κατάργηση του κράτους δηλαδή η αναρχία και δεν χρειάζεται η κατάργηση του άμεσα γιατί το κράτος με το χρόνο θα μαραθεί.
Αδιαφορήσαν ή επιτέθηκαν στην κριτική των αναρχικών που έλεγαν ότι, ένα από τα πρώτα μέτρα της επανάστασης θα πρέπει να είναι η άμεση κατάργηση του κράτους. Φυσικά, είδαμε στα τέλη αυτού του αιώνα ότι όπου επικράτησαν οι μαρξιστές – λενινιστές (δεν λέω, σε κάποιες περιπτώσεις με επαναστατικό τρόπο), το τελευταίο στάδιο του κομουνισμού ή σωστότερα του σοσιαλισμού ή καλύτερα κρατικού καπιταλισμού (αφού μας λένε ότι δεν πρόλαβαν να φτάσουν στον κομμουνισμό) είναι ο ιδιωτικός καπιταλισμός και αυτό έγινε από τις κομματικές νομενκλατούρες με κρατικό τρόπο από το σοσιαλιστικό – εργατικό ή παλλαϊκό κράτος που δημιούργησαν γιατί το κράτος δεν μαράθηκε αντίθετα άνθισε και ενισχύθηκε. (Δείτε παραπομπή 1)
Το ίδιο μοτίβο ακολούθησαν και τα μαρξιστογενή, λενινιστικά, μαοϊκά μικρά αντάρτικα της πόλης και της υπαίθρου σε εγχώριο και παγκόσμιο επίπεδο. Κάποια από αυτά ακολούθησαν τακτικές συμβολισμού, δηλαδή πίστεψαν ότι επιλέγοντας καθεστωτικά πρόσωπα και στόχους χτυπώντας τους δυναμικά θα δημιουργήσουν εντάσεις και ρωγμές στο σύστημα και έτσι χτυπώντας κάποια από τα σύμβολα του συστήματος θα καταφέρουν να ξεσηκώσουν την μεγάλη μάζα των καταπιεσμένων και θα επαναστατήσει.
Όμως δεν υπολόγισαν ή δεν ήξεραν (η αστροφυσική επιστήμη δεν είχε αναπτυχθεί ακόμα) ότι το καπιταλιστικό σύστημα στο κέντρο του – όπως ο γαλαξίας – έχει μια μαύρη τρύπα και απορροφάει όλες τις ρωγμές και εντάσεις μεταφέροντας τες μέσα από σκουληκότρυπες (και εγώ εδώ συμβολικά μιλάω) σε ένα ομοειδές παράλληλο σύμπαν.
Ένα άλλο ρεύμα στην Ιταλία και αλλού ακολούθησε την «στρατηγική της έντασης» και της «επίθεσης στην καρδιά του κτήνους», μόνο που δεν υπολόγισαν ότι το υπηρετικό προσωπικό της αστικής τάξης, οι φασίστες, ήταν οι πρωτομάστορες αυτής της στρατηγικής και ότι το κτήνος δεν είχε μια καρδιά αλλά πολλές, όπως επίσης και πολλούς αιμοδότες έτοιμους να το συνδράμουν.
Το μαρξιστικό ρεύμα που ακολούθησε τη ρεφορμιστική στρατηγική της λογικής ότι αφού δεν μπορούμε να αλλάξουμε το σύστημα από έξω θα το αλλάξουμε από μέσα εξανθρωπίζοντάς το, συμμετέχοντας στους θεσμού του, αδιαφόρησαν ή εναντιώθηκαν στην κριτική που τους ασκούσαν οι αναρχικοί ότι, συμμετέχοντας μέσα στους αστικούς θεσμούς το μόνο που θα καταφέρετε είναι να αφομοιωθείτε από αυτούς τους θεσμούς και το σύστημα. Στο τέλος αυτό που είδαμε/βλέπουμε είναι ότι αυτό το σοσιαλδημοκρατικό κίνημα όχι μόνο αφομοιώθηκε αλλά μεταλλάχθηκε σε ένα χιμαιρικό υβρίδιο σοσιαλ/νεοφιλελευθερισμού, γιατί ο καπιταλισμός αν δεν μπορεί να σε καταστείλει ή του είσαι χρήσιμος[β]θα κοιτάξει να αναπαραχθεί μέσα σου. Είναι ο καπιταλισμός Άλιεν (Alien), αλλά μάλλον τότε που χαράζανε αυτές τις στρατηγικές δεν ήξεραν τι είναι το Άλιεν (χαριτολογώ). (Δείτε παραπομπή 2)
4. Και οι αναρχικοί τι έπραξαν;
Οι αναρχικοί στρατηγικά κινήθηκαν σε τρία ρεύματα, το ένα της έμπρακτης προπαγάνδας (προπαγάνδα μέσα από την δράση) το άλλο των διεκδικήσεων και της γενικής απεργίας μέσα από τον αναρχοσυνδικαλισμό και το τρίτο του ατομικίστικου εξεγερτισμού.
Το ρεύμα της έμπρακτης προπαγάνδας είχε σαν μότο: «Με το λόγο, με την πένα, με τον δυναμίτη, με την σκανδάλη, ότι δεν ανήκει στην αστική νομιμότητα ανήκει σ΄εμάς» ήταν το αξίωμα που έριξε ο αναρχοκομμουνιστής Κροπότκιν και έβγαλε το προλεταριάτο από την κατάσταση φόβου και της ηττοπάθειας μετά από την καταστολή της Παρισινής Κομμούνας. Όμως αυτό ρεύμα μετά από κάποια χρόνια εκφυλίστηκε σε ατομικίστικη αλτερνατίβα με νετσαγιεφικές προεκτάσεις του τύπου «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». [γ]
Το αναρχοσυνδικαλιστικό ρεύμα ενώ πέτυχε σε πολλές διεκδικήσεις προς όφελος της εργατικής τάξης, απέτυχε να κινητοποιήσει την μεγάλη μάζα του προλεταριάτου σε γενική απεργία ως μέσο για την ανατροπή του συστήματος και τις μέρες της επανάστασης του ΄36 στην Ισπανία προέκρινε την στρατηγική του μετώπου συνεργασίας με τις άλλες αντιφασιστικές δυνάμεις, γιατί προείχε ο αντιφασιστικός πόλεμος και μετά η επανάσταση. Στο τέλος (παρά τις ενάντια φωνές σε αυτή την στρατηγική)[δ]και ο πόλεμος χάθηκε και οι αναρχοσυνδικαλιστές κηλιδώθηκαν με την συμμετοχή τους στον κύριο αστικό θεσμό, την κυβέρνηση.
Το τρίτο ρεύμα του ατομικίστικου εξεγερτισμού μεταμορφώθηκε σε ένα συνονθύλευμα ατομικιστικού εξεγερτισμού, μποέμικου ιλλεγκαλισμού και μηδενιστικού καταστροφισμού.
Όμως οι εξεγερτικοί δεν μας λένε μετά την εξέγερση τι γίνεται; Πάμε για άλλη εξέγερση; Γιατί το μόνο που είδαμε από τις εξεγέρσεις είναι ότι χρειάζεται και μια άλλη εξέγερση, και μετά μια άλλη και μετά … και το μόνο που έμεινε από τις εξεγέρσεις είναι η χαρά αυτών/ες που συμμετείχαν (γιατί λίγο είναι;) ως αιθεροβάμονες γιατί σε κάθε εξέγερση οι εξεγερμένοι/ες νομίζουν ότι κάνουν «έφοδο στους ουρανούς», μια ξεθωριασμένη μνήμη και τα υλικά υπολείμματά της εξέγερσης, το σκραπ, τα μπάζα και η χαρτούρα που τα πήγε ο καπιταλισμός για ανακύκλωση. Τέλος πάντων αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι ενάντια στην εξέγερση.
Οι ιλλεγκαλιστές (παρανομιστές) δεν θέλουν να παραδεχτούν ότι ο ιλλεγκαλισμός δεν έχει διάρκεια είναι στιγμιαίος, (σαν τον στιγμιαίο καφέ, το προετοιμάζεις γρήγορα και τον πίνεις γρήγορα, χαριτολογώ) με την έννοια ότι με ιλλεγκαλιστικό (παράνομο) τρόπο θα απαλλοτριώσεις ένα ποσό, αλλά με νόμιμο τρόπο θα το ξοδέψεις λχ. με νόμιμο τόπο θα αγοράσεις τσιγάρα από το περίπτερο, θα πας στο σουπερμάρκετ, θα νοικιάσεις ένα σπίτι, θα αγοράσεις ένα αυτοκίνητο κλπ. Άρα, αφενός ο ιλλεγκαλισμός ως ατομική ή συλλογική στρατηγική είναι μια δράση της στιγμής και αφετέρου αν μείνεις στενά στην έννοια του ιλλεγκαλισμού ως απολίτικη στάση και δεν τον εντάξεις σε μια γενικότερη επαναστατική στρατηγική στην πραγματικότητα παίζεις στο γήπεδο του κράτους, γιατί είναι αυτό που καθορίζει τι είναι νόμιμο και τι είναι παράνομο. Είναι το κράτος που μπορεί όταν θέλει να αντιστρέφει τους όρους του παιχνιδιού και το παράνομο να γίνει νόμιμο και το νόμιμο να γίνει παράνομο, άλλωστε η ιστορία των μαφιών όλων των εποχών, σε όλες τις χώρες μας το αποδεικνύει γιατί είναι η αντεστραμμένη εικόνα του «νόμιμου» καπιταλισμού.
Ο μηδενιστικός ατομικίστικος καταστροφισμός στην πραγματικότητα δεν είναι στρατηγική αλλά ατομική τάση και συμπεριφορά, μας μιλάει για την απόλαυση της καταστροφής κουβέντα όμως για την καταστροφή της απόλαυσης, όπως δεν κάνει κουβέντα ότι ο καπιταλισμός και ιδιαίτερα ο νεοφιλελευθερισμός ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει κοινωνία αλλά μόνο άτομα και οικογένειες (και βεβαίως το ορντο-κράτος)[ε]και ότι έχει εντάξει τον καταστροφισμό στο πολιτικό του πάνθεο με αυτό που ονομάζει «δημιουργικό καταστροφισμό» μέσα από την σουμπετεριανή οικονομική θεωρία[ζ]και στρατηγική. Το εάν ο καταστροφισμός είναι δημιουργικός ή σκέτος καταστροφισμός είναι ελάσσονος σημασίας και δεν έχει καμία σχέση με την επαναστατική καταστροφή και δημιουργία που μίλησαν οι αναρχικοί/ες στο παρελθόν.
Ο μικροαστικός νεομηδενιστικός ατομικίστικος καταστροφισμός όταν μιλάει για μια μόνο διάσταση της ζωής, την απόλαυση[η],είναι μονοδιάστατος γιατί η ζωή δεν έχει μόνο απολαύσεις και ηδονές, έχει και οδύνες, έχει και δεινά, όπως και χαρές και λύπες και δυστυχία και ευτυχία. Με το να ζεις και να υπερτονίζεις μόνο την απόλαυση[θ]της καταστροφής γίνεσαι ναρκομανής γιατί σου γίνεται τρόπος ζωής το ντρεσάρισμα του οργανισμού σου να παράγει συνεχώς υπερποσότητες αδρεναλίνης και ντοπαμίνης (ορμόνη της απόλαυσης – ευχαρίστησης). Μόνο που ο οργανισμός έχει ένα όριο και μετά αρχίζει να στερεύει…. Δεν ιατρικοποιώ μια πολιτική άποψη, όμως πείτε ότι στο θέμα αυτό είμαι αδιάβαστος και κάνω λάθος.
5. Το πολλά υποσχόμενο οικολογικό κίνημα – τουλάχιστον στης αρχές της δημιουργία του – με τις στρατηγικές ρεαλισμού που ακολούθησε, αυτές των θετικών δονήσεων ενάντια στο σύστημα της μόλυνσης και των διαβουλεύσεων με τους θεσμούς αφομοιώθηκε τόσο γρήγορα από το σύστημα, με έναν πρωτοφανή χρονικά ρυθμό σε σχέση με άλλα κινήματα στην ιστορία και έχει γίνει συνώνυμο του εκλογισμού, πολιτικαντισμού και των αχρείων μη κυβερνητικών οργανώσεων (Μ.Κ.Ο). Επιβεβαιώνοντας τον θεμελιωτή της κοινωνικής οικολογίας Μάρεϊ Μπούκτσιν που, πολλά χρόνια πριν, μέσα από μια ανοικτή επιστολή στο παγκόσμιο οικολογικό κίνημα[ι]έλεγε ότι: «η οικολογία αν δεν είναι ανατρεπτική κινδυνεύει να καταντήσει περιβαλλοντολογία ή το καλλυντικό του καπιταλισμού».
6. Προσπάθησα με έναν συνοπτικό, αποσπασματικό και συνάμα γλαφυρό τρόπο να καταδείξω ότι όλες οι στρατηγικές ανατροπής ή βελτίωσης του υπάρχοντος εδραιωμένου συστήματος αλλά και μετάβασης στην άλλη κοινωνία, άλλες πέτυχαν εν μέρη τους στόχους τους, άλλες απέτυχαν, άλλες αφομοιώθηκαν και άλλες έχουν ξεπεραστεί. Θα μου πείτε: ρε φίλε εσύ μέσα σε τρεις σελίδες μηδενίζεις όλη την κοινωνική ιστορία των τελευταίων δυο αιώνων ; Θα απαντήσω, δεν τη μηδενίζω εγώ, το κοντέρ του χρονομέτρου έχει μηδενίσει ή μάλλον έχει πάει πίσω και αμέσως θέτω το εξής ερώτημα:
Αλήθεια, κοινωνικά σε ποιον αιώνα είμαστε; Γιατί εγώ έχω την εντύπωση ότι βρισκόμαστε στα μέσα του 19ο αιώνα με μια high-tech (υψηλής τεχνολογίας) έκδοση, γιατί ότι κερδήθηκε με αγώνα, κόπο, πόνο, αγωνία και αίμα από τους προγόνους μας επαναστάτες προλετάριους/ες (εργάτες και αγρότες) τα πήραν/παίρνουν πίσω οι σημερινοί επίγονοι του καπιταλισμού με την λιγότερη ή καθόλου αντίσταση.
Έχω την εντύπωση ότι 20ο αιώνας δεν υπήρξε και περάσαμε κατευθείαν από τον 19ο στον 21ο. Το μεσοδιάστημα ήταν οι τραγωδίες, η φρίκη από το αιματοκύλισμα μέσα από τους δυο παγκόσμιους πολέμους, τα μαζικά αντάρτικα, οι αντιαποικιακοί αγώνες, τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, οι επαναστάσεις, οι χαμένες προσδοκίες, οι αυταπάτες και οι διαψεύσεις.
7. Θα σκεφτείτε ότι τα βλέπω με έναν τρόπο πεσιμιστικό (απαισιόδοξο) τα πράματα, που να δείτε παρακάτω.
α) Την πρωτομαγιά του 2021 γράφτηκε αυτό:
Το μέλλον είναι Fractal;
{…} I. Με τον διεθνή όρο Φράκταλ (Fractal, ελλ. μορφόκλασμα ή μορφοκλασματικό σύνολο) στα μαθηματικά, τη φυσική αλλά και σε πολλές επιστήμες ονομάζεται ένα γεωμετρικό σχήμα που επαναλαμβάνεται αυτούσιο σε άπειρο βαθμό μεγέθυνσης, κι έτσι συχνά αναφέρεται σαν «απείρως περίπλοκο».
Fractal : Ο όρος προτάθηκε από τον Μπενουά Μάντελμπροτ (Benoit Mandelbrot) το 1975 και προέρχεται από τη λατινική λέξη fractus, που σημαίνει «σπασμένος», «κατακερματισμένος» .
1η Μαΐου του 2021, οι από τα πάνω κυρίαρχες τάξεις και ελίτ αναπαράγουν τη κυριαρχία τους σαν τη πρώτη εκδοχή του Φράκταλ που επαναλαμβάνεται αυτούσιο σε άπειρο βαθμό μεγέθυνσης και επέκτασης, είναι οι μόνες τάξεις που εν μέσω πανδημίας αύξησαν τόσο τα κέρδη τους, όσο και την κυριαρχία τους μέσω του νέου ολοκληρωτικού καπιταλισμού.
Οι κυριαρχούμενες τάξεις των από τα κάτω, τι κάνουν; τι πράττουν; Η τάξη μας, η εργατική, παραδομένη στην δεύτερη εκδοχή του Fractal , (βλέπε το νόημα της λατινικής λέξης fractus) εν μέσω πανδημίας χάνει σε δικαιώματα, και βρίσκεται σε κατάσταση κατακερματισμού. Αν σε προηγούμενες εποχές μια κρίσιμη μάζα εργατών/εργατριών πάλευε για την ενοποίηση της τάξης και τη κατάκτηση της ταξικής συνείδησης, τώρα η τάξη μου/μας, κατακερματισμένη, έχει σπασμένη – μισή ταξική συνείδηση ή την έχει απωλέσει εντελώς μέσω της «εθελοδουλείας». {…} (Δείτε παραπομπή 3).
β) Το καλοκαίρι του 2021 με τις φωτιές που δεν ήταν μόνο στην Ελλάδα, γράφτηκε:
Ο καπιταλισμός καίει την Ελλάδα, ο καπιταλισμός καίει τον Κόσμο
{…} Ο καπιταλισμός είναι παντού, έχει διεισδύσει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, έχει καπιταλιστικοποιήσει όλη την ανθρωπότητα. Ο καπιταλισμός είναι παντού, είναι μέσα μας, ο καπιταλισμός είμαστε εμείς γιατί δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε να αποτινάξουμε από πάνω μας τις σχέσεις που προάγει και προωθεί αυτό το σύστημα.
Αυτό το σύστημα (που λέγεται και καπιταλιστικό) έχει μετατρέψει όλο τον πλανήτη σε εμπόρευμα, όλα είναι εμπόρευμα: Η ατμοσφαίρα και ο αέρας, τα δάση και η γη, η θάλασσά και οι παραλίες, οι λίμνες , τα ποτάμια, οι πηγές και το νερό που πίνουμε, ακόμα και τα φυσικά φαινόμενα (όπως η βροχή, το χιόνι κλπ), και ο αέρας που αναπνέουμε αποτελούν εμπόρευμα.
Οι συγκάτοικοι μας ( εν συντομία χλωρίδα και πανίδα) σε αυτόν το πλανήτη είναι εμπόρευμα, τα ζώα είναι εμπόρευμα, τα έντομα είναι εμπόρευμα, τα θαλάσσια όντα είναι εμπόρευμα, τα δένδρα και τα φυτά είναι εμπόρευμα, και εμείς ως ανθρώπινο είδος είμαστε έμμεσα η άμεσα εμπόρευμα μέσα από το σύγχρονο δουλοκτητικό σύστημα του καπιταλισμού, τα ένστικτα, οι αισθήσεις, η ευχαρίστηση, τα όνειρα, οι επιθυμίες, οι ελπίδες, οι φόβοι και οι αγωνίες μας είναι εμπόρευμα.
Δεν υπάρχει κάποια υλική ή άυλη πτυχή της ζωής πάνω στον πλανήτη που να μην τη μετατρέπει ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός ή νέος ολοκληρωτισμός σε εμπόρευμα, ακόμα και την αστική δημοκρατία που μας διαλαλεί την έχει μετατρέψει σε εμπόρευμα, έτοιμη για πούλημα σε ανατολή, βορά και νότο από τις κυρίαρχες δυτικές πολιτικές ελίτ είτε με τη άμεση βία, είτε με έμμεσο εκβιασμό. {…} (Δείτε παραπομπή 4).
Και τώρα τι γίνεται; Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης;
8. Μπροστά στην επερχόμενη μέγα κρίση.
Η παγκόσμια υγειονομική κρίση (πανδημία) και ο τρόπος αντιμετώπισής της από το κράτος, τις κυβερνήσεις και τον καπιταλισμό είναι παρανυχίδα, είναι το προεόρτιο σε αυτό που έρχεται και αυτό που έρχεται είναι η οικολογική και συνακόλουθα κοινωνική (ανθρωπολογικού τύπου) κατάρρευση του πλανήτη. Όπως βλέπουμε στην ιστορία και μέχρι σήμερα οι κρίσεις του καπιταλιστικού συστήματος αντί να τον ανατρέπουν τον ενδυναμώνουν, τρέφεται από αυτές, όμως εδώ δεν πρόκειται για άλλη μια κρίση αλλά για κατάρρευση, εδώ μιλώντας συμβολικά θα πω ότι όλος ο πλανήτης θα γίνει Μονάδα/ες Εντατικής Θεραπείας ΜΕΘ.
Ο καπιταλισμός και το κράτος προς το παρόν προσπαθούν να απαντήσουν σε αυτή την κρίση – κατάρρευση που οι ίδιοι προκάλεσαν με προγράμματα τύπου πράσινης ή αειφόρου ανάπτυξης κλπ. Το σύστημα θα επιδιώξει – ήδη επιδιώκει – να επιλύσει το οικολογικό ζήτημα, την οικολογική κρίση που δημιούργησε σε βάρος του κοινωνικού προωθώντας τον οικοκαπιταλισμό. Όταν δουν ότι η κατάσταση αρχίζει να επιδεινώνεται θα επιβάλουν οικολογικές δικτατορίες, μάλλον καλύτερα τύπου δικτατορίες για οικολογικούς λόγους.
Δηλαδή δρακόντειους νομούς ελέγχου, περιορισμού και περικοπών για τους πολλούς και ανεξέλεγκτη ασυδοσία και κραιπάλη για τους λίγους, τις ελίτ. Θα προσπαθήσουν να επωφεληθούν από αυτή την κρίση οικονομικά – ήδη το κάνουν – όλα τα τραστ, τα μονοπώλια, οι εταιρίες αλλά και το κράτος αρχίζοντας να πρασινίζουν και να πουλάνε οικολογία.
Παράλληλα αυξάνει τόσο η πραγματική όσο και η σχετική φτώχεια σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ ο παραγόμενος κοινωνικός πλούτος που καρπώνονται τα αφεντικά με την βοήθεια του κράτους έχει φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη, κάνοντας την ανάλυση του Μαρξ για την προτοσυσσώρευση κεφαλαίου τον 19ο αιώνα να φαντάζει παλιά ξεθωριασμένη γκραβούρα. Επίσης έχουν επιδεινωθεί οι συνθήκες και οι σχέσεις εργασίας ώστε η κατάσταση σε πολλές περιπτώσεις θυμίζει εποχές δουλοπαροικίας.
Ενδεχομένως σε συνθήκες ακραίας οικολογικής κρίσης να αρχίσουν να υλοποιούνται νεομαλθουσιανές[κ]σκέψεις του τύπου: είμαστε πολλοί/ες σε αυτό τον πλανήτη και πρέπει να αραιώνουμε γιατί υπάρχουν πλεονάζοντες πληθυσμοί και να παρθούν μετρά έμμεσου ή άμεσου ευγονισμού, έμμεσου με την έννοια να αφεθούν πληθυσμοί λόγο ξηρασίας ή ανόδου της στάθμης της θάλασσας και των συνεπειών ακραίων καιρικών φαινομένων να λιμοκτονήσουν πετώντας τους από ελικόπτερα ή ντρόουν (drone ) λίγα ξεροκόμματα, και προβάλλοντας αυτή την φιλανθρωπία τους από τα μμε που στην πλειοψηφία τους ελέγχουν απολυτά. Θωρακίζοντας ακόμη περισσότερο τα σύνορα ενάντια αυτή τη φορά στους οικολογικούς πρόσφυγες, και δημιουργώντας οικισμούς και πόλεις καταφύγια απόλυτα σφαγιασμένα και περιφρουρούμενα από τις πληβειακές μάζες. Μέχρι εκεί μπορούν να φτάσουν αν δουν ότι διακυβεύονται τα συμφέροντα τους.[λ]
Ο Μαρξ στην πραγματεία του «Το κεφάλαιο» αναφέρει με έναν γλαφυρό τρόπο την εγκληματική φύση του κεφαλαίου: «Το Κεφάλαιο τρέμει την απουσία κέρδους. Όταν οσμίζεται ένα σημαντικό όφελος, γίνεται παράτολμο. Με κέρδος 20% ενθουσιάζεται, με 50% αποθρασύνεται, με 100% καταπάτα όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα και με 300% δε διστάζει μπροστά σε κανένα έγκλημα ”.
Απέναντι σε αυτές τις συνθήκες και σε πολλές άλλες (που δεν είναι του παρόντος να αναφέρω γιατί το κείμενο θα πλατειάσει) τι κάνουμε; Θα επιλέξουμε τη φυγή, τον στρουθοκαμηλισμό ή την παθητικά αδιάφορη στάση; Ή τις «κλασικές» μαζικές διαμαρτυρίες που δεν λέω καλές είναι και χρειάζονται άλλα σε συνθήκες ΜΕΘ (όπως προείπα) θα είναι ανεπαρκείς.
Σύμφωνα ακόμη και με επιστημονικές εκτιμήσεις σε λίγο καιρό δεν θα υπάρχει πολυτέλεια για φλυαρίες. Γι΄αυτό αυτοί/ες που κινούνται αντισυστηματικά και στην κατεύθυνση ανατροπής του καπιταλισμού και του κράτους χρειάζεται να εντάξουν την κοινωνική ανατρεπτική οικολογία στο καθημερινό τους λεξιλόγιο, χρειάζεται να επεξεργαστούν ένα τρίπτυχο κριτικής, δράσης και ανατροπής του υπάρχοντος αίσχους, μέσα από ένα πρόταγμα που αφορά το κοινωνικό, το θεσμικό και το οικολογικό ως μια αδιαίρετη ενότητα.
Παράλληλα χρειάζεται να δουν/με με ποιες στρατηγικές σκεπτόμαστε να απαντήσουμε. Καθολική απάντηση δεν μπορούμε να δώσουμε γιατί αυτό απαιτεί ένα μαζικό (από το πολλοί/ες μαζί) κίνημα, όμως μπορούμε να δώσουμε μικροαπαντήσεις αντίστασης, ανταρσίας, πολιτικής ανυπακοής και ανατροπής του πεδίου της συστημικής κανονικότητας.
9. Στρατηγικός δυισμός
Ζούμε σε μια εποχή που δεν είναι καν προεπαναστατική, αντιθέτως σε πολλά σημεία είναι οπισθοδρομική, αντεπαναστατική. Παράλληλα (και αυτό δεν συμβαίνει πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας) ενώ είναι ώριμες οι αντικειμενικές συνθήκες – προς την επαναστατικότητα -λόγω της πολύπλευρης κρίσης του συστήματος που είναι πολιτισμική, ηθική, θεσμική, κοινωνική, οικολογική ο υποκειμενικός παράγοντας, τα υποκείμενα που βιώνουν και υφίστανται την κρίση παραμένουν συνειδησιακά ανώριμα και αδρανή.
Εδώ για εμάς τους αναρχικούς/ες τους αντιεξουσιαστες, τους ελευθεριακούς και τους αναρχικούς οικολόγους μπαίνουν δυο θέματα – ερωτήματα διλληματικού χαρακτήρα και είναι τα εξής: πως γίνεται να κρατάμε το κοινωνικό ζήτημα ανοικτό (για μας η ταξική κυριαρχία δεν εδράζεται μόνο στην οικονομική εκμετάλλευση, αλλά και στην ιεραρχία και κυριαρχία ανθρώπου από άνθρωπο) χωρίς να γινόμαστε φολκλόρ ή γραφικοί; Πως γίνεται να ανεβάσουμε την ταξική επαναστατική και οικολογική συνείδηση αυτών και ημών που υφιστάμεθα τις συνέπειες της συστημικής κρίσης χωρίς να περιχαρακωθούμε και να περιοριστούμε σε έναν ασύμφορο μετωπικό πόλεμο, ή συλλογικές και ατομικές μάχες χαρακωμάτων;
Ο άνθρωπος είναι και προϊόν των κοινωνικών συνθηκών και κοινωνικό υποκείμενο. Αν δεν αναπτύξουμε έναν “στρατηγικό δυϊσμό” επειδή η φύση δεν αγαπάει τα κενά, κάτι άλλο (ως ψευδεπίγραφο) θα έρθει να αντικαταστήσει την αναρχική κριτική και αισθαντικότητα, έτσι που οι κοινωνικοί αναρχικοί/ες θα φαντάζουν σαν αυτές τις αχνές φυσιογνωμίες στους ζωγραφικούς πινάκες που κυνηγούν ανεμόμυλους. Εδώ πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά ότι, από την μια αν ακολουθήσουμε κάποιες ρεφορμιστικές (μεταρρυθμιστικές) πολιτικές ελλοχεύει ο κίνδυνος να αφομοιωθούμε από το σύστημα, από την άλλη αν παραμείνουμε μόνο επαναστατικοί ελλοχεύει ο κίνδυνος να απομονωθούμε από την κοινωνική πραγματικότητα και αποτραβηγμένοι από την καθημερινότητα να καταντήσουμε αναχωρητές, ή κλειστές θρησκευτικού τύπου σέκτες. Να γιατί στις μέρες μας (το τονίζω στις μέρες μας) είναι επίκαιρη η ρήση που λέει “και με την μεταρρύθμιση και με την επανάσταση” αυτό εννοώ ως στρατηγικό δυϊσμό.
Στο ζήτημα ή στα ζητήματα στρατηγικής υποστηρίζουμε ότι ο στρατηγικός δυϊσμός δεν είναι κάτι καινούργιο, κάτι που εφευρέθηκε από εμάς, αλλά μια παλιά στρατηγική των κοινωνικών αναρχικών μάλιστα από την εποχή του Μπακούνιν, που έθετε στην αντίληψη του εκτός από την επαναστατική προοπτική και τους αγώνες για την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και την κατάκτηση περισσότερων ελευθερίων από τον λαό, μέσα στο υπάρχον σύστημα. Τελειώνοντας εξηγούμαστε – διευκρινίζουμε (γιατί οι πονηροί/ες περιμένουν στην γωνιά, καραδοκώντας) όταν εννοούμε ρεφορμιστικές πολιτικές δεν εννοούμε συμμετοχή στους αστικούς κρατικούς θεσμούς, ή σε αστικές διαδικασίες διαμεσολάβησης (εκλογές κλπ).
«… Το πιο σημαντικό πράγμα είναι να κατανοήσουμε ποιες ενέργειες είναι δυνατόν να υπερνικήσουν την «αντίσταση» του παρόντος κοινωνικού μορφώματος. Πώς μπορούν να δημιουργήσουν πρόβλημα στο σύστημα, όπως επίσης και να ξεκινήσουν μια διαδικασία που θα συμβάλλει στη δημιουργία μιας ελευθεριακής κοινωνίας. Το πρόβλημα σήμερα είναι να ανακαλύψουμε την ισορροπία ανάμεσα στην «επαναστατική» και τη «ρεφορμιστική» πρακτική, στοχεύοντας μέρα με τη μέρα, στη ριζοσπαστική αλλαγή. Αν δεν μπορέσουμε να πετύχουμε κάτι τέτοιο, ο αναρχισμός σήμερα είναι καταδικασμένος να παραμείνει ένα κίνημα για τη διάχυση των ιδεών, χωρίς καμιά ουσιαστική επίδραση στην κοινωνία, και επιπλέον με τα χαρακτηριστικά μιας μικρής αίρεσης….» Χόρστ Στογουάσερ, ( γραμμένο το1984)
Επανερχόμενοι στο σήμερα και στο τώρα, στην μουντή και υπόκωφα σιωπηρή εποχή από πλευράς συλλογικών (μαζικών) κοινωνικών αγώνων. Την ταξική πάλη – από πάντα – δεν την αντιλαμβανόμαστε γραμμικά αλλά δυναμικά, άλλοτε είναι σε άνοδο- κορύφωση και άλλοτε σε πτώση – κάμψη, φυσικά πρέπει και χρειάζεται να εντάξουμε στην ταξική πάλη και νέα θεματολογία λχ την κλιματική κρίση ως «νέο καιρικό μέτωπο»[μ]γιατί σε εμάς τις κατώτερες τάξεις έχουν ή θα έχουν μεγαλύτερη επίπτωση οι συνέπειες από την κλιματική κρίση, το γενικότερο οικολογικό, το διατροφικό (έλεγχος των τροφίμων από πολυεθνικές, νοθεία, μεταλλαγμένα, τιμές κλπ) το θεσμικό και πολλά ακόμα. (Δείτε παραπομπή 5.α).
10. Στρατηγικός Δυισμός και Διάχυτο Κοινωνικό Ανταρτικό
Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 μιλούσα για το «διάχυτο αποκεντρωμένο κοινωνικό αντάρτικο» ενάντια και κόντρα τις γιακοβίνικες – λενινιστικές λέσχες (γκρούπες) γιατί ένα σεβαστό κομμάτι του αναρχικού χώρου φλέρταρε με αυτές τις λογικές, τις λογικές της πρωτοπορίας, της διαμεσολαβημένης επαναστατικής αντιβίας και του συγκεντρωτισμού. Στην πραγματικότητα δεν έλεγα κάτι καινούριο ή κάτι που δεν υπήρχε γιατί η πλειονότητα του αναρχικού κινήματος εκείνης της εποχής δρούσε συνειδήτα ή αυθόρμητα και ως αποκεντρωμένο διάχυτο κοινωνικό ανταρτικό χαμηλής έντασης.
Τώρα στις μέρες μας επαναφέρω την έννοια του διάχυτου κοινωνικού αντάρτικου ή διάχυτη ανταρσία παντού, με όλους τους τρόπους είτε χαμηλής, (σημ.[ν]) είτε υψηλής έντασης, με όλα τα μέσα, χωρίς να τα αγιάζουμε, γιατί βρισκόμαστε κάτω από ιδιάζουσες – αδυσώπητες επιδεινούμενες κοινωνικές, οικολογικές και πολιτικές συνθήκες και ο χρόνος λιγοστεύει.
Ο καθένας/μια με ότι τρόπους δύναται και μπορεί και με ότι μέσα κατέχει, σε όποιο κοινωνικό ή γεωγραφικό χώρο βρίσκεται. Χωρείς ανταγωνισμούς και απαξιώσεις του αγώνα των άλλων, με τα στοιχεία της αλληλοκάλυψης, της αλληλοσυμπλήρωσης και της αλληλοβοήθειας.
Δεν θα ήταν άσχημη ιδέα στην επίθεσή μας στην κοινωνία του θεάματος να εμπνευστούμε και από τους εικονοκλάστες, δεν θα ήταν άσχημη ιδέα στην επίθεσή μας στον τεχνοεπιστημονικό ολοκληρωτισμό να εμπνευστούμε και από τους λουδίτες, δεν θα ήταν άσχημη ιδέα στο αγώνα μας εναντίον του παρόντος κοινωνικού μορφώματος να εμπνευστούμε και από τους αγώνες των εξισωτικών χιλιαστικών κινημάτων του μεσαίωνα. Τέλος δεν θα ήταν άσχημη ιδέα να εμπνευστούμε και από τα φλογερά ποπουλίστηκα νιχιλιστικά κινήματα του παρελθόντος.
Οι πηγές έμπνευσης μας πρέπει να είναι από παντού, τίποτα να μην απορρίπτουμε και βεβαίως από τους αγώνες της τάξης μας, παλιούς και από αυτούς που δεν έγιναν ακόμα, τους αγώνες των ιθαγενών λαών[ξ]για την προστασία της κοινότητας και της γης τους, από όλα τα κινήματα και τις εξεγέρσεις του παρελθόντος και του μέλλοντος που είχαν/έχουν έστω και μια αντιεξουσιαστική πτυχή μέσα τους.
Κάθε εποχή, εκτός των άλλων, θρέφει και θρέφεται από τις αυταπάτες της, όμως μιλώντας για το μέλλον χρειάζεται να δούμε αυτές τις αυταπάτες για να μην τις μεταφέρουμε στο παρόν.
Δεν πρέπει να τρέφουμε ψευδαισθήσεις ότι εμείς ως μια μικρή μειονότητα ακτιβιστών δρώντας σαν αλογόμυγες του αντάρτικου θα καταφέρουμε να ανατρέψουμε το υπάρχον, όμως σε ένα ελάχιστο επίπεδο θα καταγραφούμε στην συνείδηση των επερχόμενων γενεών (αν υπάρξουν) ότι αντισταθήκαμε και προσπαθήσαμε…
Εν κατακλείδι
Στο «Περί πανδημίας (Πρώτο Μέρος):Το κράτος, το δημόσιο, το ιδιωτικό και οι αναρχικοί/ες» κλείνω το κείμενο με αυτό το χορείο:
«Η αισιοδοξία μου βασίζεται στη βεβαιότητα ότι αυτός ο πολιτισμός θα καταρρεύσει. Η απαισιοδοξία μου, σε όλα αυτά που κάνει για να μας τραβήξει στην πτώση του.» Ζαν Φρανσουά Μπριέντ
Η απαισιοδοξία του Μπριέντ χρειαζόμαστε να γίνει η κινητήρια δύναμη για να πάμε προς τα μπρος, πηγαίνοντας προς τα πίσω. Να πάμε στην Κομμούνα του 1871 (φέτος γιορτάσαμε τα 150 χρόνια της) να συνεχίσουμε από εκεί που την «άφησαν» οι Κομμουνάροι/ες, να δούμε τη πήγε λάθος και να συνεχίσουμε.(Δείτε παραπομπή 5.β) Σπάζοντας το πήγε έλα, το πάνω κάτω, το ξανά μανά της «μοίρας του Σισύφου», ρίχνοντας τον βράχο της τιμωρίας του στα τάρταρα της ιστορίας. Μεταφέροντας τον καπιταλισμό και το κράτος ως έκθεμα στο μουσείο της κοινωνικής ιστορίας ή με μια διαστημική κάψουλα σαρκοφάγο να τους εκτοξεύσουμε ως ταριχευμένες μούμιες – διασφαλίζοντας ότι δεν θα ξαναζωντανέψουν – στο διάστημα.
Συντρίβοντας την νεκροφιλία,[ο]την νεκροπολιτική του καπιταλισμού, δίνοντας χώρο στην Ζωή…
«… Από τη στιγμή που ο άνθρωπος παραδέχεται τη διάσταση ανάμεσα στη λογική επιθυμία του για κατανόηση και ευτυχία και στη σιωπή του κόσμου, μπορεί άραγε να κρίνει αν η ζωή αξίζει τον κόπο να την ζει κανείς; Τούτο είναι το θεμελιώδες ερώτημα της φιλοσοφίας. Αν όμως το παράλογο μου φαίνεται πρόδηλο, οφείλω να το διατηρήσω με μια διαυγή προσπάθεια και να δεχτώ να ζήσω βιώνοντάς το. Η εξέγερσή μου, η ελευθερία, το πάθος μου, θα είναι οι συνέπειές του.
O άνθρωπος, σίγουρος ότι θα πεθάνει ολοκληρωτικά, αρνούμενος όμως το θάνατο, λυτρωμένος από την υπερφυσική ελπίδα που του έδενε τα χέρια, θα μπορέσει να γνωρίσει το πάθος της ζωής σ’ έναν κόσμο δοσμένο στην αδιαφορία του και στη φθαρτή ομορφιά του. Όμως η δημιουργία είναι για εκείνον η καλύτερη ευκαιρία για να διατηρεί τη συνείδησή του άγρυπνη μπροστά στις λαμπρές και αλόγιστες εικόνες του κόσμου. O αγώνας του Σίσυφου που περιφρονεί τους θεούς, αγαπά τη ζωή και μισεί το θάνατο γίνεται το σύμβολο της…» Αλμπέρ Καμύ [π] «Ο μύθος του Σισύφου» (Δείτε παραπομπή 6).
Συντρίβοντας την δυστοπία του παρόντος και του μέλλοντος, δίνοντας χώρο και χρόνο στην ουτοπία…
«… Ένας παγκόσμιος χάρτης που δεν περιλαμβάνει την Ουτοπία δεν αξίζει ούτε ματιά, καθώς παραλείπει τη μόνη χώρα όπου η Ανθρωπότητα αποβιβάζεται πάντα. Και τότε ατενίζει και, διακρίνοντας μία καλύτερη χώρα, ανοίγει πανιά. Πρόοδος είναι η πραγμάτωση των Ουτοπιών….» Όσκαρ Ουάιλντ
Η ουτοπία είναι εδώ, έρχεται…
«… Όταν θα αντιλαλεί η ηχώ και ο κουρνιαχτός που θα αναγγείλει τα οδοφράγματα των κομμούνων του Παρισιού του 21ου αιώνα, οι τσαρλατάνοι ποιητές θα σωπάσουν ή θα αναγκαστούν να σωπάσουν. Οι νέες κομμούνες περιμένουν αυτούς – αυτές που θα τις δημιουργήσουν… Ζήτω το παγκόσμιο Κομμουναριάτο…» Γ. Μεριζιώτης (Δείτε παραπομπή 7).
Βασικές κοινοτοπίες.
«… Αφενός μεν τίποτα δεν είναι νέο και τίποτα παλιό… όλα έχουν ειπωθεί και η επανάληψη είναι μητέρα της μάθησης …. επίσης σε αυτή την μικρή αφήγηση τα ευκόλως εννοούμενα δεν παραλείπονται, γιατί τις περισσότερες φορές ξεχνιούνται…»
«… Αφετέρου δε η επανάληψη μπορεί να είναι μητέρα της μάθησης, όμως η στείρα εκδοχή της είναι γιαγιά του τέλους κάθε προσδοκίας και όλων των προορισμών, γιατί παγώνει τον παρόντα χρόνο σε ένα διαρκές παρελθόν χωρίς μέλλον… Το να λαμβάνεις υπόψη σου την παράδοση είναι χρήσιμο και πολλές φορές ζωτικής σημασίας, το να προσκολάσαι σε αυτή είναι σαν να ζεις με τους πεθαμένους…»
Πειραιάς 22/12/2021
Σημείωση – Παραπομπές:
Σημειώσεις:
[α] Το νέο για να συγκριθεί ως τέτοιο, ή να συγκρουστεί με το παλιό χρειάζεται να πάει στις πηγές να αντλήσει περιεχόμενο αν δεν θέλει να είναι κοινότυπα κενό, σε μια παλιά επιστολή (από την δεκαετία του 80) προς τον αναρχικό χώρο γράφαμε:
{…} Η σύνθεση αλλά και απόσπαση (αποσύνθεση) ενός συνόλου εντάσσεται στην ίδια τη διαδικασία της ζωής, αυτών που δρουν στο κοινοτικό επιστητό, κύρια μέσα από τα γεγονότα (δρώμενα) αλλά κυριότερα από την δράση αυτών που τα προετοιμάζουν και τα θέτουν σε κίνηση (δράστες). Μόνο η ένταξη των γεγονότων στο κοινωνικό γίγνεσθαι, και η δράση (των δραστών) στη κοινωνική ζωή μπορεί να βάζει τα πράγματα στη θέση τους, γιατί μόνο η κοινωνική ζωή μπορεί να θέσει διαδικασίες συγκρίσιμες του επιπέδου πραγματικό – φανταστικό, εφικτό – ανέφικτο, αντικειμενικό – υποκειμενικό, επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας – ουτοπία.
Η αλληλουχία σύγκρουσης αντίθετων προβληματισμών έχει σαν αποτέλεσμα, μέσα από τον συσχετισμό δυνάμεων που δημιουργεί, να συσσωρεύει δύναμη μια προβληματική, να αποκτά θέση να γίνεται από ατομική (μερική)-υποκειμενική, μέρος ενός συνόλου (ή συνολικά αποδεκτή)-αντικειμενική. Όσο και να θέλουμε να αποφύγουμε πολλές φορές την «φυσιοκρατία» χωρίς να παραγνωρίζουμε το φανταστικό στοιχείο, βλέπουμε ότι η κοινωνική ζωή σαν «πειραματικό εργαστήρι» σαν αποτέλεσμα υποκειμενικών δραστηριοτήτων καταφέρνει σε μια στιγμή (σημείο καμπής) της κυρίαρχης λογικής να αναδείξει μια νέα αντίληψη που τείνει να καθιερωθεί μέσα από την συντονισμένη δράση του συνόλου (μαζών) και να κυριαρχήσει (επανάσταση).
Όπως η διαδικασία γέννησης ενός άστρου αρχίζει με την σύνθεση των στοιχείων της κοσμικής σκόνης, εξελίσσεται (συμπατικός χρόνος), φτάνει στο αποκορύφωμα και αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για την αποσύνθεση και επιστροφή στο πρωταρχικό σημείο, με το φαινόμενο του σούπερ νόβα έτσι και οι κοσμοθεωρίες έχουν και αυτές τη δικιά τους διαδικασία (κοινωνικός χρόνος) σύνθεσης, λάμψης, διάσπασης, ακολουθεί την διαδικασία σύγκρουσης του παλιού με το καινούργιο στο πλήρωμα του χρόνου σαν διαδικασία μετάλλαξης.
Το αρχέτυπο προϋποθέτει το νεότυπο, το νεότυπο συγκρίνεται με το αρχέτυπο. Το παλιό υπάρχει και δεν υπάρχει, το νέο δεν υφίσταται χωρίς να συγκριθεί και να συγκρουστεί με το παλιό. Ο παλιός κοινωνικός χρόνος, για να μετασχηματιστεί σε νέο -ατομική και κοινωνική στάση ζωής- αλλά κύρια σε μορφή κοινωνικής οργάνωσης, δεν προϋποθέτει άραγε νέα συνείδηση και στάση ζωής αυτών που που ζούν και δρούν στο νέο χρόνο και θέτουν σε κίνηση τις επαναστατικές διαδικασίες για την νέα κοινωνία; {…} (Δείτε παραπομπή 8).
[β] {…} Σε μια εποχή συστημικής κρίσης για να αποσοβηθεί ο κοινωνικός αναβρασμός και η επακόλουθη εξέγερση , η κυρίαρχη τάξη χρειάζεται – ακόμα και σε κυβερνητικό επίπεδο αν χρειαστεί – ένα σοσιαλ/φιλελεύθερο ή ένα αριστερό ρεφορμιστικό κίνημα το οποίο να λειτουργεί ως ασφαλιστική δικλείδα ως εκτονωτική βαλβίδα ασφαλείας στην μαζική δυσαρέσκεια και μ’ αυτόν τον τρόπο, να αποτρέπει τους ανθρώπους να στραφούν προς μια αποτελεσματική κοινωνική αντίδραση. Εδώ αυτό το ρόλο τον παίζουν καλύτερα οι αριστεροί ρεφορμιστές ή οι σοσιαλφιλελεύθεροι-σοσιαλδημοκράτες γιατί μπορούν να δημιουργούν ευρύτερες κοινωνικές συναινέσεις.
Παράλληλα όσο περισσότερο εδραιώνονται τα καρτέλ, οι πολυεθνικές και το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, τόσο περισσότερη νεοφιλελεύθερη-μεταρρυθμιστική ρητορική υιοθετούν τα κόμματα εξουσίας. Έτσι, το σύγχρονο κράτος διατηρεί υπό τον έλεγχό του την εσωτερική αμφισβήτηση, αναπτύσσοντας και θεσμοποιώντας το εμπόρευμα των πολιτικών μανδαρίνων, τον νέο αυταρχισμό, δηλαδή την μεθοδευμένη γενίκευση της κοινωνίας του ελέγχου και της έμμεσης ή άμεσης καταστολής. Η σημερινή δημοκρατία των πολιτικό οικονομικών ελίτ είναι ένα καθεστώς διαρκούς απειλής, είναι Η αστική δημοκρατία ως καθεστώς διαρκούς απειλής για τους από κάτω, τις πληβειακές τάξεις. {…} (Δείτε παραπομπή 9).
[γ] Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα ή αναρχικά μέσα και σκοποί;
[δ] Oι αναρχοσυνδικαλιστές στην κυβέρνηση και Ανοιχτή επιστολή από τον Καμίλλο Μπερνέρι στην Φρεντερίκα Μοντσένυ
[ε] Αυταρχικός φιλελευθερισμός (ορντο-φιλελευθερισμός)
[ζ] {…} «Δημιουργικός καταστροφισμός» μέσα από την σουμπετεριανή ( Γιόζεφ Σουμπέτερ) οικονομική θεωρία, έχει ονομαστεί η διαδικασία μεταρρυθμίσεων (βλέπε καλύτερα απορρύθμιση και αντιμεταρρύθμιση) που προωθεί η παγκόσμια πολιτικό οικονομική ελίτ για την πλήρη ενσωμάτωση τον χωρών στην οικονομία της αγοράς, την ιδιωτικοποίηση όλης της δημόσιας οικονομικής σφαίρας, την κατάργηση όλων των εργασιακών και εργατικών δικαιωμάτων, την διάλυση της δημόσιας πρόνοιας, την εμπορευματοποίηση και μείωση παροχών στην υγεία, την παιδεία κλπ. Με λίγα λόγια όλη αυτή η λαίλαπα νεοφιλελεύθερων μέτρων ενάντια στην κοινωνία για την μεγιστοποίηση των κερδών των αφεντικών, δείτε τι λέει σχετικά με το θέμα ένας από τους γκουρού του νεοφιλελευθερισμού στην Ελλάδα. {…} (Δειτε παραπομπές 10,9 ).
[η] Serafinski : Ατόφια άρνηση και απόλαυση
[θ] {…} Σύμφωνα με τον Αλαίν Μπαντιού «… ο καπιταλισμός προτείνει τη συρρίκνωση της επιθυμίας στη διάσταση του συμφέροντος. Η επιθυμία της απόλαυσης πλέον θεωρείται «νόθα» καθώς το κέρδος είναι το μοναδικό ποθούμενο αντικείμενο, και το νόημα της ζωής του καθενός συρρικνώνεται στα ζωτικά συμφέροντά του. Η «φτώχεια» αυτή στην επιθυμία αφορά τη συρρίκνωσή της στην επιθυμία των αντικειμένων και όσων επιτρέπουν την απόκτησή τους. Το υποκείμενο που έχει προσαρμοστεί στο καπιταλιστικό σύμπαν φαίνεται σαν ένα αιώνιο παιδί, απερίσκεπτο και σκλαβωμένο στο να ζητά από τους «ανώνυμους γονείς του κεφαλαίου» τα μέσα για να αποκτά διαρκώς καινούρια παιχνίδια. Ο καπιταλισμός φαίνεται να θέλει να διαιωνίζει το παρόν με άλλα μέσα, να σταματά δηλαδή την ουσιαστική εξέλιξη της ζωής, και ο χρόνος σε αυτόν φαίνεται να λιμνάζει σε ένα είδος επιτόπιας κινητικότητας.
Η επιθυμία και η απόλαυση περιορίζεται στην άμεση κατανάλωση ως αποτέλεσμα μιμητικής ανταγωνιστικής διαδικασίας απόκτησης αγαθών, υποβιβάζοντας τον οραματισμό σε ουτοπική αναζήτηση. Το κύμα αυτής της μίμησης είναι σαρωτικό και έτσι εξαντλούνται οι πόροι του συστήματος με αποτέλεσμα την κατάρρευσή του. Ο καπιταλισμός προτείνει τον άνθρωπο ως πεπερασμένο ζώο, παραδομένο στην περατότητα του, πέρα για πέρα θνητό, τον εξομοιώνει δηλαδή με τα αντικείμενα, απομακρύνοντας τον από τη σχέση του με το άπειρο, δηλαδή τη σκέψη…» {…} (Δειτε παραπομπές 10,9).
[ι] Μάρεϊ Μπούκτσιν: Ανοιχτή επιστολή προς το οικολογικό κίνημα
[κ] Μάρεϊ Μπούκτσιν: Ο μύθος του υπερπληθυσμού
[λ] Πέρα από μια καταστροφολογία που παραπέμπει σε αποκαλυπτικές αφηγήσεις τύπου αποκάλυψης του Ιωάννη πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η ενδεχόμενη κατάρρευση (οικολογική και συνακόλουθη κοινωνική) του πλανήτη είναι εδώ, ήδη τα πρώτα της σημάδια είναι ορατά και απτά, εμείς οι ζώντες στο σήμερα όχι μόνο χρειάζεται άλλα επιβάλεται να αντιδράσουμε και να κινηθούμε ενάντια σε αυτό το ενδεχόμενο, ο καπιταλισμός κάνει αυτό που έκανε πάντα μιμούμενος τις σωτηριολογικές παραδείσιες αφηγήσεις των θρησκειών.
Όπως ο χριστιανισμός και οι άλλες σωτηριολογικές δοξασίες μεταφέρουν την ευζωία και την ισότητα σε άλλο χρόνο και τόπο δηλαδή στην παραδείσια επόμενη ζωή, στην Εδέμ. Ετσι και ο καπιταλισμός δεν λύνει στην πραγματικότητα κανένα πρόβλημα, απλά το μεταθέτει χρονικά στις επόμενες γενιές των ανθρώπων, αλλά και οι μαρξιστές με τη θεωρία των σταδίων από τον σοσιαλισμό στον κομμουνισμό και μετά στην αναρχία. (Δειτε παραπομπή 11)
Συμπληρώνοντας να πω ότι ή μεταφυσική του καπιταλισμού είναι η αιώνια νεότητα, αυτό το επιτυγχάνει (τεχνηέντως) μέσο της τεχνοεπιστήμης και της καινοτομίας, φαντάζοντας ότι συνεχώς ανανεώνεται και εξελίσσετε, ενώ στην ουσία κοινωνικά και θεσμικά μένει στάσιμος ή οπισθοδρομεί.
{…} Ο καπιταλισμός είναι σαν το μυθιστόρημα “Το Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ” του Όσκαρ Ουάιλντ.(*) Ο καπιταλισμός αποστρέφεται το παρελθόν και φοβάται το μέλλον, θέλει να φαντάζει σαν νέο αιώνιο παιδί – έφηβος που δεν γερνάει και αιωνίως ανανεώνεται, εξ ου και στην καθημερινότητα του ξορκίζει συμπυκνώνει και διαστρεβλώνει τον χρόνο σε ένα διαρκές παρόν σε ένα τώρα, (συμβαίνει τώρα).
Τι συνέβη σαν ιστορική μνήμη και τι θα συμβεί ή θα μπορούσε προοπτικά να συμβεί είναι δευτερεύων για τον καπιταλισμό και στο βαθμό που χειραγωγεί τον κοινωνικό και ατομικό χρόνο μας χειραγωγεί όλους. Ο καπιταλισμός φοβάται τον θάνατο δηλαδή την παρακμή του και την ανατροπή. Ο καπιταλισμός θέλει να φαντάζει σαν νέο παιδί- έφηβος, οι αστοί θέλουν πάντα να κρύβουν το γεγονός ότι ο καπιταλισμός και το κράτος εκτός των άλλων έρχονται από πολύ παλιά, είναι μια αρχαία σκουριά.
Ο καπιταλισμός φέρνει μαζί του την αρχαία σκουριά της εκμετάλλευσης, της ιεραρχίας και της κυριαρχίας ανθρώπου πάνω σε άνθρωπο και την προσαρμόζει στην νέα εποχή την επονομαζόμενη και νεωτερική, ο καπιταλισμός είναι η επιτομή της προσαρμοστικότητας σε όλων των τύπων τα πολιτικά – πολιτειακά καθεστώτα και του εκσυγχρονισμού της αρχαίας σκουριάς.
Ο καπιταλισμός και κύρια η πολιτειακή του συγκρότηση, η δυτική αστική δημοκρατία των επαϊόντων ως μια όψη της πλατωνικής πολιτείας είναι στην ουσία μια φιλελεύθερη ολιγαρχία, ένα σύστημα πεπερασμένα κλειστό, δεν μεταρρυθμίζεται προς το ανθρωπινότερο, γιατί όποια μορφή και αν πάρει, με όποιο θεωρητικό περιτύλιγμα καλυφθεί, πάντα θα εμπεριέχει την εκμετάλλευση και την κυριαρχία ανθρώπου από άνθρωπο. Ο καπιταλισμός και το κράτος δεν εξανθρωπίζεται, δεν ξεσκουριάζει με όποια αντισκουριακή μπογιά και να βαφτεί, ο καπιταλισμός και το κράτος, μόνο Ανατρέπονται.{…} (Δείτε παραπομπή 10)
*) σημ. Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ, αφηγείται τη συγκλονιστική ιστορία του ηδονοθήρα Ντόριαν, ο οποίος, συνεπαρμένος από το εξαιρετικά όμορφο πορτρέτο που του φιλοτεχνεί ο ζωγράφος Μπάζιλ Χόλγορτ, πουλάει την ψυχή του στον διάβολο με αντάλλαγμα την αιώνια νεότητα και το αιώνιο κάλλος. Υπό την επιρροή του φίλου του, του λόρδου Χάρρυ Γουότον, ο Ντόριαν θα παραδοθεί σε έναν ακόλαστο τρόπο ζωής, τον οποίο κρατά κρυφό από την κοινωνία, στα μάτια της οποίας παραμένει ένας τζέντλεμαν. Όμως σε αντίθεση με το άψογο παρουσιαστικό του, το πορτρέτο αρχίζει να φέρει τα σημάδια της φθοράς και της γήρανσης.
[μ] «… Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο καπιταλισμός μπορεί να μη χρειάζεται να αποτρέψει την κλιματική αλλαγή για να επιβιώσει. Εν πάση περιπτώσει, μπορεί να χρειαστεί να αποτρέψει μόνο τις πιο μεγάλες από τις εκτιμώμενες αυξήσεις θερμοκρασίας. Έχει σημασία να μην ξεχνάμε ότι ο καπιταλισμός λειτουργεί μέσα από την κατάρρευση και τη διάλυση. Συρρικνώνεται στη διάρκεια των πολέμων, των κρίσεων και των αναδιαρθρώσεων, για να προετοιμάσει την επόμενη περίοδο ανάπτυξης.
Απ’ ό,τι φαίνεται, έχει ήδη ξεγράψει μεγάλους πληθυσμούς της Γης ως
περιττούς. Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι δεν θα γίνει καμία σοβαρή
προσπάθεια αποτροπής της κλιματικής αλλαγής, με εξαίρεση κάποιες
ενέργειες για τη βελτίωση της διαβίωσης ενός μικρού προστατευμένου
πυρήνα, συνοδευόμενη από μια τεράστια αύξηση των μέτρων ασφαλείας
απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο…» (απόσπασμα από: Το νέο καιρικό μέτωπο)
[ν] Η αναρχική συλλογικότητα Ρουβίκωνας είναι ένα παράδειγμα «Διάχυτου Κοινωνικού Ανταρτικού» χαμηλής έντασης. Δεν θα κρύψω ότι στην αρχή τους έβλεπα με μισό μάτι, όμως στο σήμερα, σε αυτές τις πολιτικοκοινωνικές συνθήκες αλλά και στις αυριανές υποστηρίζω ότι μας χρειάζονται ένας, δυο, τρις, δέκα χιλιάδες Ρουβίκωνες και είναι άλλη κουβέντα για λάθη, παραλήψεις ή τυχόν ανεπάρκειες αυτής της συλλογικότητας, άλλωστε ποιος/ποια δεν έχει ανεπάρκειες και δεν κάνει λάθη ή δεν αντιφάσκει;
{…} Δεν είναι του παρόντος να μιλήσω για λάθη ή για παραλήψεις, πάντως το σίγουρο είναι ότι αλάνθαστοι είναι μόνο, ο Θεός, ο Πάπας, ο προφήτης Μωάμεθ, ο πατερούλης των λαών Στάλιν, το Κόμμα και οι πάσης φύσεως δικτάτορες δεξιοί και αριστεροί. Επίσης λάθη δεν κάνουν οι πεθαμένοι και αυτοί/ες που κάθονται άπραγοι στο σπίτι τους. Να πω επίσης – σαν αυτογνωσία – πρέπει να γνωρίζουμε ότι, εμείς οι ζωντανοί – θνητοί εκτός των άλλων είμαστε και τα λάθη μας, υπάρχουν λάθη μας που επηρεάζουν μόνο εμάς, αλλά και λάθη μας που επηρεάζουν ευρύτερα και άλλους, όσα δεν διορθώνονται και είναι ολέθρια τα κουβαλάμε σε όλη μας τη ζωή, μας τυραννούν και μόνο όταν αποθάνουμε απαλλασσόμαστε από αυτά. {…} (σημ. Αυτή η παράγραφος γράφτηκε με αφορμή τον ξυλοδαρμό του Νίκου Μαζιώτη μέσα στο κελί του από δέκα κρατούμενους, λίγο μετά την διακοπή των 36 ημερών απεργίας πείνας που έκανε. Δείτε εδώ: Νίκος Μαζιώτης / Πόλα Ρούπα και η σχετικότητα του χρόνου ).
[ξ] Το Ζαπατίστικο αντάρτικο ήταν/είναι (ας μου το συγχωρέσουν οι σύντροφοι που τους εντάσσω στην λογική μου) ένα διάχυτο κοινωνικό αντάρτικο και πηγή έμπνευσης. Επίσης κάτω από άλλες συνθήκες πηγή έμπνευσης είναι και οι προσπάθειες των Κούρδων/Κούρδισων στην Ροζάβα.
[ο] Νεκροφιλία και Καπιταλισμός και Νε(κρ)οφιλελευθερισμός. Επίσης δείτε και το πολιτικό δοκίμιο «Νεκροπολιτική» του Ασίλε Μπέμπε, και Όταν νεοφιλελεύθεροι και ακροδεξιοί εθίζουν στον θάνατο και στην απαξίωση της ζωής.
[π]«Η κοινωνία του χρήματος και της εκμετάλλευσης δεν είχε αναλάβει ποτέ, από όσο ξέρω, να εγκαθιδρύσει την ελευθερία και τη δικαιοσύνη. Δεν υπήρξε ποτέ η υποψία ότι τα αστυνομικά Κράτη ανοίγουν σχολεία διδασκαλίας δικαιωμάτων μέσα στα υπόγεια όπου ανακρίνουν τους τροφίμους τους. Επομένως όταν καταπιέζουν και εκμεταλλεύονται, κάνουν απλώς τη δουλειά τους». (Απόσπασμα από ομιλία του Καμύ σε εργάτες στο Εργατικό Κέντρο του Σεντ-Ετιέν στις 10 Μαΐου 1953).
Παραπομπές:
Κάποιες παράγραφοι και στοιχεία αντλήθηκαν από τα παρακάτω κείμενα:
1) Εμβαθύνοντας στο νόημα της κοινωνικής αναρχίας: Μέρος Πρώτο (στο κεφάλαιο VIII. Η κοιλιά και η συνείδηση) και λίγα λόγια για τον όρο, που οι αναρχικοί είχαν προβλέψει από τις απαρχές του Μαρξ και του μαρξισμού αλλά και μεταγενέστερα για την μορφή που πήρε η Ρώσικη Επανάσταση από τους μπολσεβίκους.
H Νομενκλατούρα είναι προσδιορισμός από την Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης, (και όλων των κομμουνιστικών κωμάτων) των ηγετικών θέσεων στα όργανα του κόμματος και του κράτους, στις οικονομικές επιχειρήσεις και στις κοινωνικές οργανώσεις, καθώς και του καταλόγου προσώπων κατάλληλων να τις αναλάβουν. Ο Μιχαήλ Βοσλένσκυ (Michael Voslensky) εκλαΐκευσε τον όρο στο βιβλίο του Νομενκλατούρα (Nomenklatura, 1980), χρησιμοποιώντας τον για να περιγράψει την προνομιούχο τάξη στην ΕΣΣΔ, την οποία αποτελούσαν πάνω από 3 εκατομμύρια άτομα.
Ο όρος δηλώνει συνεκδοχικά την γραφειοκρατία ως κοινωνική τάξη, η οποία συνδέεται με το κράτος και διαθέτει σημαντικά προνόμια, καθώς και το σύνολο των αξιωματούχων ενός καθεστώτος. Αυτές οι νομενκλατούρες, κομματικοί και κρατικοί αξιωματούχοι του κρατικού καπιταλισμού στις πρώην χώρες του “υπαρκτού σοσιαλισμού” είναι που το βράδυ συνεδρίασαν και πήραν απόφαση να παρουσιάσουν το πρωί στις χώρες τους, τον ιδιωτικό καπιταλισμό ως εκδοχή της ελευθερίας, από αυτές τις νομενκλατούρες προέρχεται και η πλειοψηφία και οι λεγόμενων ολιγαρχών.
2) Σοσιαλδημοκρατίας το ανάγνωσμα
3)1η Μαΐου του 2021: Το μέλλον είναι Fractal;
4) Ο καπιταλισμός καίει την Ελλάδα, ο καπιταλισμός καίει τον Κόσμο
5.α) Εμβαθύνοντας στο νόημα της κοινωνικής αναρχίας: Μέρος Πρώτο
5.β) Η μαρξίστρια Έλλη Παπά θα το επισημάνει στο βιβλίο της: «Η Κομμούνα του 1871 Επανάσταση του εικοστού πρώτου αιώνα;» (εκδ. Δελφίνι), αναφέροντας ότι η Παρισινή Κομμούνα ήταν μια επανάσταση του 21ου αιώνα, ενώ η Ρωσική Επανάσταση μια επανάσταση του 19ου αιώνα.
Το να αντιγράψουμε και να μεταφέρουμε θέσεις και οργανωτικές φόρμες του παρελθόντος στη σημερινή εποχή σίγουρα θα αποδειχθεί αν όχι “χυδαία” εκδοχή, σίγουρα όμως καρικατούρα. Αυτό που είναι χρήσιμο είναι να αντλούμε περιεχόμενο, διδάγματα και εμπειρία και να προσπαθούμε να μην μεταφέρουμε λάθη, παραλείψεις, αδυναμίες και ανεπάρκειες του παρελθόντος στο σήμερα, χωρίς να θυσιάζουμε το παρόν στο παρελθόν, ούτε το παρελθόν στο μέλλον.
6) Αλμπέρ Καμύ: Ο μύθος του Σισύφου
7)Tο Κομμουναριάτο και Ποιό είναι το Κομμουναριάτο;
8) Όλο το κείμενο βρίσκετε εδώ : 1986 – 87 Δυο ημερομηνίες σταθμός αλλά και καμπής για το αναρχικό κίνημα στην Ελλάδα δείτε στο σημείο, Ντοκουμέντο Νο 11: Οι προκηρύξεις των ομάδων, «Ανοιχτή επιστολή προς τον αναρχικό χρόνο και άναρχο «χώρο» της Αθήνας».
9) Η αστική δημοκρατία ως καθεστώς διαρκούς απειλής
10) Προοίμιο για μια παγκόσμια ιστορία της ατιμίας
11) Κλιματική και Οικολογική Κατάρρευση: Το νησί του Πάσχα και η εντροπία
Δείτε επιπλέον:
Ψέματα και μεγαλύτερα ψέματα για την κλιματική κρίση
Πρακτικός οδηγός ενός ουτοπιστή για την επερχόμενη κατάρρευση
Ζοζέφ Ντεζάκ : O Ελευθεριακός και η Ανθρωπόσφαιρα
Μάρεϊ Μπούκτσιν: Τί είναι Κοινωνική Οικολογία;
Οn modern servitude – Σε σύγχρονη δουλεία (ντοκιμαντέρ)
Ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων εκτοξεύθηκε εν μέσω πανδημίας
2021: Forbes: Αυτοί είναι οι πλουσιότεροι άνθρωποι του πλανήτη
Χρυσές δουλειές για την πολεμική βιομηχανία σε καιρό πανδημίας
Δείτε και τα άλλα τρία μέρη:
Περί πανδημίας(Πρώτο Μέρος):Το κράτος,το δημόσιο, το ιδιωτικό και οι αναρχικοί/ες
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου